ABD Başkanı Barack Obama, İran’ın nükleer programının sınırlandırılması konusunda bugün varılan mutabakatı ‘tarihi’ olarak nitelendirdi. Obama, nihai anlaşmaya varılması halinde ABD, müttefikleri ve dünyanın daha güvenli olacağını söyledi.

Beyaz Saray’da açıklama yapan Barack Obama, İran’la varılan mutabakatı ‘iyi bir pazarlık’ şeklinde değerlendirdi ve uzlaşmadaki çok sıkı denetim mekanizmalarına dikkat çekti. İran’ın uranyum zenginleştirme amaçlı yeni nükleer tesis yapamayacağını ifade etti. Obama, “İran bizi aldatmaya kalkarsa bütün dünya bunu bilecek.” dedi. Obama, İran’ın plütonyum kullanarak bomba yapamayacağını, bu amaca hizmet edebilecek kadar uranyum zenginleştiremeyeceğini vurguladı.

Anlaşma ile İran’ın nükleer çalışmalarının 25 yıl boyunca yakından takip edilmesi öngörülüyor. Anlaşmanın bozulduğunun tespit edilmesi durumunda yaptırımların derhal yeniden yürürlüğe konacağını belirten Obama, İran’a “insan hakları, balistik füzeler ve teröre destek” suçlamaları sebebiyle uyguladıkları yaptırımları da kaldırmayacaklarını kaydetti.

İran müzakerelerinde mutabakat sağlandı

Barack Obama, Tel Aviv ile ilişkilerini de bozan anlaşma süreci ile ilgili İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’yu arayarak bilgi vereceğini de ekledi.

Dünya güçleri ile nükleer programını yıllardır müzakere eden İran, bugün Lozan’da nihai anlaşma için ciddi bir mutabakata vardı. AB Dış Politika Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini ve İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif tarafından, kapsamlı nihai anlaşmanın 30 Haziran’a kadar hangi çerçevede hazırlanacağına dair varılan mutabakatı açıkladı.

BM Güvenlik Konseyi’nin beş daimi üyesi ABD, İngiltere, Rusya, Fransa ve Çin ile Almanya’nın dışişleri bakan ya da yardımcılarının aile fotoğrafı için poz vermesinin ardından, açıklamalar İngilizce ve Farsça olarak okundu. Açıklamada, “Bugün kararlı bir adım attık. Ortak hareket planının ana parametreleri çözümlere ulaştık. Tüm tarafların siyasi kararlılığı, iyi niyeti ve sıkı çalışması bunu mümkün kıldı.” denildi.

Son günlerde geliştirilen çözümler kapsamında hareket planının oluşturulacağını belirten taraflar, Natanz tesisi hariç, diğer yerlerde uranyum zenginleştirme yapamayacağı konusunda anlaştı. Santrifüj araştırma ve geliştirme programını da taraflar birlikte belirleyecek. Fordow tesisi sadece nükleer fizik ve teknoloji merkezi olarak hizmet verecek. Bu tesiste işlenebilir radyokatif madde bulunamayacak. Arak ağır su tesisinin modernleştirilmesine destek verilecek fakat burada silah elde edilebilecek kadar plütonyum işlenemeyecek. Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu’nun (UAEK), İran’la ilgili geçmişte ve halihazırdaki meseleleri netleştirmek için çalışmasına izin verilecek. İran, nükleer araştırma merkezleri ve santrallere yakıt temini için uluslararası işbirliği yapabilecek.

İran’ın taahhütlerini yerine getirdiğine dair UAEK’dan onay geldikten hemen sonra Avrupa Birliği, İran’ın nükleer programı sebebiyle uygulanan tüm ekonomik ve mali yaptırımları kaldıracak. ABD ise bu yaptırımların uygulanmasını askıya alacak. BM Güvelik Konseyi’nin yaptırımları da aynı şekilde ortadan kaldırılacak.

Bundan sonra önümüzdeki haftalar ve aylarda kapsamlı ortak hareket planı oluşturulacak ve 30 Haziran’a kadar tamamlanacak.