TÜRK DOKTOR KANSER TEDAVISI IÇIN UMUT OLABILIR

ABD’nin Massachusetts Genel Hastanesi (MGH) ve Harvard Tıp Okulu’nda cerrah olan Türk bilim insanı Dr. Mehmet Toner, MGH bünyesindeki araştırma ekibiyle üzerinde çalıştığı kanser tedavisiyle Time dergisine konu oldu. Nisan sayısının kapağını Toner’in dahil olduğu ekibin araştırmasına ayıran Time, ‘kanserin yenilebileceği’ düşüncesine değindi.

Hiçbir zaman tek bir kişinin ‘Ben kanseri yendim’ diyerek ortaya çıkmayacağını savunan dergi, aralarında Türk bilim adamı Mehmet Toner’in de bulunduğu birçok uzmanın ortak çabasıyla kanserin yenilebileceğini kaydetti.

Kanser, birçok kişi tarafından tek bir hastalık olarak bilinir. Oysa ki akciğer kanseriyle pankreas kanseri ya da karaciğer kanseri arasında nezleyle suçiçeği hastalığı kadar büyük fark var. Her bir kanser türü ayrı bir hastalıktır. MIT Uzmanı Philip Sharp, ‘Kanser karmaşık bir hastalık’ diyerek buradaki zorluğun altını çiziyor.

Uzmanlar bu yüzyılın hastalığını tanımlarken ilginç bir benzetme kullanıyor: Kanser bir hırsızdır. Ya da biyolojik bir dolandırıcı. Hücreyi kendi istediği şekilde çoğalması konusunda kandırır. İşte dünyanın dört bir yanındaki uzmanların verdiği mücadelede bu hırsızlık ya da kandırma durumunu ortadan kaldırmaya çalışmak. Bu alanda her yıl milyarlarca dolar bütçeyle yapılan araştırmalarda en öne çıkan bilim adamları topluluğu ‘Kansere karşı ayağa kalk’ (Stand up to cancer-SU2C) hareketi.

HEDEF İLAÇLAR

Gen mutasyonlarını önlemek için şimdiye dek 800’den fazla ilaç geliştirildi. Bu alanda biraraya gelen enstitüler mutasyonlara karşı daha hızlı ilaç geliştirebiliyor.

Mehmet Toner’in geliştirdiği çipin üzerinde 78 bin mikroskobik levha bulunuyor. Kanda kanseri yayan hücreye rastlandığında levhalar o hücreyi ayırıyor.

Kanserli hücrenin gelişimini durdurmak için bazı genlerin ‘kapatılması’ işe yaradı. Bazı ilaçlarla da ‘kapatılan’ kanserli hücredeki faydalı genler yeniden işliyor.

Kanser türleri hakkında araştırma yapan uzmanların gen mutasyonları sonuçları havuzda toplanıyor. Böylece hangi yöntemin etkili olduğu görülebiliyor.

Uzmanlar araştırmada kendisini öne çıkarmak için çalışmaları paylaşmıyor. Grup halinde finansman olanağı bilim adamlarını takım çalışmasına yöneltiyor.

GEN HARİTASI

Genom projesiyle bir insanın gen haritası 2.7 milyar dolara çıkarılmıştı. Şimdi birkaç bin dolara çıkarılabilen haritayla kişiye özel ilaç üretilebiliyor.

Sigara tiryakileri her yıl tomografi çektirse akciğer kanserinden ölümler yüzde 20 azalırdı. Bu yüzden kanserle mücadelede daha ucuz testler geliştirmek önemli.

Sıradan bir erkeğin ömründe kansere yakalanma riski yüzde 50, kadınlar içinse bu oran yüzde 33.

MIT’de 1989 yılında doktorasını tamamlayan Mehmet Toner, 1997 yılında biyomühendislik araştırmaları ve eğitim alanındaki katkılarından dolayı John F. ve Virginia B. Taplin Faculty Fellow Ödülü’ne layık görüldü. Toner, 2000 yılında Tıp ve Biyoloji Mühendisliği Amerikan Enstitüsü’ne kabul edildi.